Hệ thống thoát hiểm là một trong những cấu trúc không thể thiếu trong các công trình xây dựng, đặc biệt là các công trình cao tầng, khu chung cư, khu thương mại,… để đảm bảo an toàn tính mạng cho con người khi có các sự cố không may xảy ra.

Hệ Thống Thoát Hiểm Là Gì?

Hệ thống thoát hiểm là một hệ thống gồm các lối đi di chuyển liên tục, không bị chặn từ một điểm bất kỳ trong nhà hoặc công trình đến lối ra bên ngoài với các cửa chống cháy ngăn chặn khói lửa cùng hệ thống đèn exit, đèn sự cố. Thông qua đường thoát hiểm, con người có thể nhanh chóng thoát khỏi khu vực nguy hiểm khi xuất hiện sự cố cháy, nổ,….

Lối thoát hiểm phổ biến nhất là lối đi qua hành lang, tiền sảnh và cầu thang. Những đường lưu thông có liên quan đến bộ phận truyền động cơ khí (thang máy, băng truyền) không được coi là đường thoát hiểm vì khi có cháy hoặc sự cố khác, chúng có thể sẽ không hoạt động được.

Bên cạnh đó, những đoạn đường được nêu dưới đây cũng không nằm trong hệ thống thoát hiểm:

Đường đi qua các hành lang có lối ra từ giếng thang máy, qua các sảnh thang máy và các khoang đệm trước thang máy, nếu các kết cấu bao che giếng thang máy, bao gồm cả cửa của giếng thang máy, không đáp ứng các yêu cầu như đối với bộ phận ngăn cháy.

Đường đi qua các buồng thang bộ khi có lối đi xuyên chiếu tới cửa buồng thang là một phần của hành lang, cũng như đường đi qua gian phòng có đặt cầu thang bộ loại 2 mà cầu thang này không phải là cầu thang để thoát nạn.

Đường đi theo mái nhà, ngoại trừ mái đang được khai thác sử dụng hoặc một phần mái được trang bị riêng cho mục đích thoát nạn.

Đường đi theo các cầu thang bộ loại 2, nối thông từ ba tầng trở lên, cũng như từ tầng hầm, tầng nửa hầm.

Vai Trò Của Hệ Thống Thoát Hiểm

Hệ thống thoát hiểm là một yếu tố không thể thiếu trong việc thiết kế và xây dựng các tòa nhà cao tầng, nhằm sử dụng thoát thân cho những trường hợp khẩn cấp và nguy hiểm như: hỏa hoạn, cháy, nổ,..

Hệ thống thoát hiểm không chỉ đảm bảo an toàn tính mạng cho con người những lúc xảy ra hỏa hoạn, động đất,… mà khi được thiết kế với hình thức đẹp mắt, nó còn là yếu tố gia tăng tính thẩm mỹ và độ an toàn cho công trình.

Cùng với đó, khi thang máy có trục trặc, mất điện, không thể di chuyển thì lối thoát hiểm cũng là lối di chuyển thiết yếu trong các tòa nhà, chung cư cao tầng.

Các Bộ Phận Chính Trong Hệ Thống Thoát Hiểm Của Nhà Cao Tầng

Một hệ thống thoát hiểm toàn diện được tạo nên bởi hành lang, buồng thang, cầu thang thoát hiểm; cửa chống cháy; đèn exit và đèn sự cố làm theo tiêu chuẩn an toàn xây dựng và an toàn cháy nổ.

Hành Lang, Buồng Thang, Cầu Thang Thoát Hiểm

Hành lang, buồng thang, cầu thang thoát hiểm là cấu trúc cực kỳ quan trọng trong các công trình xây dựng được sử dụng để di chuyển thông thường và sơ tán khẩn cấp khi có sự cố cháy, nổ, động đất,…

Cầu thang và buồng thang bộ dùng để thoát nạn được phân thành các loại sau:

(1) Các loại cầu thang bộ

Loại 1: Thang bên trong nhà, được đặt trong buồng thang.

Loại 2: Thang bên trong nhà, không đặt trong buồng thang.

Loại 3: Thang bên ngoài nhà, không đặt trong buồng thang.

(2) Các loại buồng thang bộ thông thường:

L1: Có các lỗ cửa ở tường ngoài được để hở hoặc lắp kính trên mỗi tầng;

L2: Được chiếu sáng tự nhiên qua các lỗ để hở hoặc lắp kính ở trên mái.

(3) Các loại buồng thang bộ không nhiễm khói:

N1: Có lối vào buồng thang từ mỗi tầng đi qua khoảng không bên ngoài nhà theo một lối đi hở (khoảng không này thường ở dạng logia hoặc ban công). Lỗi đi qua khoảng không này không được nhiễm khói.

N2: Có áp suất không khí trong buồng thang cao hơn bên ngoài buồng thang (áp suất không khí dương) trong buồng thang khi có cháy.

N3: Có lối vào buồng thang từ mỗi tầng đi qua khoang đệm có áp suất không khí dương (thường xuyên hoặc khi có cháy).

Các bạn có thể tham khảo tiêu chuẩn cơ bản về hành lang, buồng thang, cầu thang thoát hiểm trong phần “Quy định về lối thoát hiểm cho nhà cao tầng”; hoặc đọc đầy đủ tiêu chuẩn được ban hành: “QCVN 06:2010/BXD- An toàn cháy cho nhà và công trình”.

Cửa Chống Cháy

Cửa chống cháy là loại cửa được thiết kế để ngăn chặn lửa, khói lan ra các khu vực khác; với 3 loại phổ biến:

Cửa thép vân gỗ là một sản phẩm được sản xuất trên dây chuyền khép kín với cấu tạo từ nguyên liệu thép mạ điện có độ dày từ 0,6 – 1,5mm. Bên ngoài được sơn tĩnh điện và tạo đường vân gỗ giống vân gỗ tự nhiên. Lõi được làm từ giấy tổ ong hoặc bông thủy tinh. Cửa thép vân có có thời gian chống cháy khác nhau (60; 90; 120 phút) tùy từng loại.

Cửa thép chống cháy thông thường được làm từ thép với độ dày khoảng 0,8 đến 1,5mm. Lõi được làm từ giấy tổ ong hoặc bông thủy tinh chống cháy với khả năng chống cháy 60; 90; 120 phút tùy từng loại.

Cửa inox chống cháy được làm bằng inox tấm có độ dày khoảng 0,8 đến 1,5mm; lõi được làm từ giấy tổ ong hoặc bông thủy tinh chống cháy; có khả năng chống cháy 180 phút.

Cấu Tạo Cửa Chống Cháy

Một bộ cửa chống cháy đầy đủ được cấu thành từ các bộ phận chính như cửa đi, phụ kiện cửa, gioăng ngăn lửa và gioăng ngăn khói.

Cửa đi

Cửa đi là vật dụng có đầy đủ các bộ phận bao gồm khuân, thanh dẫn hướng, bản cánh cửa, tấm cửa cuốn/ tấm cửa xếp dùng để chắn kín các ô cửa trong những bộ phận ngăn cách.

Cửa đi được làm từ thép mạ điện, thép thường hoặc inox tấm với phần lõi bên trong là giấy tổ ong hoặc bông thủy tinh chống cháy.

Phụ kiện cửa

Phụ kiện cửa là các chi tiết như bản lề, tay cầm, khóa, thanh kéo mở khẩn cấp, nắp che ổ khóa, tấm gắn chữ, tấm đẩy cửa, bộ phận trượt, thiết bị đóng mở, bộ phận điện, dây dẫn,…

Gioăng ngăn lửa và gioăng ngăn khói

Gioăng ngăn lửa là gioăng được gắn vào mép của cánh hoặc khuôn cửa với mục đích kéo dài thời gian đảm bảo tính toàn vẹn của cụm cửa khi chịu lửa.

Gioăng ngăn khói là gioăng được gắn vào mép của cánh hoặc khuôn cửa với mục đích ngăn cản sự lọt qua của khói hoặc khí nóng.

Tiêu Chuẩn Cửa Chống Cháy

Theo quy định tại mục 5.2, TCVN 6160:1996, cửa các buồng thang bộ, cửa các phòng kỹ thuật, các phòng dưới hầm phải là cửa chống cháy, có cơ cấu tự động đóng, có giới hạn chịu lửa không dưới 45 phút.

Theo QCVN 06: 2010/BXD cửa chống cháy muốn đạt giới hạn chịu lửa 60 phút thì kết cấu cửa phải không bị phát hủy khi tiếp xúc trực tiếp với nhiệt độ khoảng 1.000°C (nhiệt độ tăng dần đến tối đa khoảng 1.000°C) trong thời gian 60 phút và mặt không tiếp xúc trực tiếp với lửa không được vượt quá 220°C.

Để đáp ứng được những tiêu chuẩn này, cửa chống cháy phải có:

Độ dày thép/ inox bên ngoài: 0,6- 1,5mm

Lớp lõi cửa chống cháy phải được làm từ giấy tổ ong hoặc thủy tinh chống cháy.

Khung cửa phải được làm từ thép tấm mạ điện dày 1 đến 1,2mm.

Bề mặt cửa được sơn tĩnh điện một màu hoặc vân gỗ.

Gioăng cao su ngăn khói, gioăng cao su ngăn lửa khi đóng cửa sẽ phải kín, tiếng đóng cửa nhẹ nhàng.

Đèn Exit

Đèn exit hay đèn dẫn lối thoát hiểm- loại đèn báo hướng vào lỗi thoát hiểm khẩn cấp cho trong các tòa nhà cao tầng, khu công nghiệp, nhà xưởng, nhà hàng, khách sạn,… giúp mọi người sơ tán khỏi vị trí có sự cố một cách an toàn.

Đèn exit phải được lắp đặt bên trên hoặc bên cạnh:

Cửa cung cấp lối ra trực tiếp của mỗi tầng.

Hành lang, lối đi dẫn ra khu vực lối thoát hiểm.

Ban công bên ngoài dẫn đến lối thoát.

Cửa ra cầu thang, lối đi của mỗi tầng, lối đi dẫn ra khu vực mở bên ngoài.

Lối thoát ngang.

Đèn Sự Cố

Đèn sự cố là loại đèn có khả năng sử dụng nguồn điện dự trữ của chính nó để chiếu sáng khi điện lưới của tỏa nhà hay công trình bị mất giúp hoạt động thoát nạn diễn ra nhanh chóng và an toàn hơn.

Thiết Bị Phụ Trợ Thoát Hiểm (Thiết Bị Cứu Nạn Cứu Hộ)

Bên cạnh hệ thống thoát hiểm, các chung cư, tòa nhà cao tầng,… cần phải được trang bị thêm thiết bị phụ trợ thoát hiểm để quá trình thoát nạn, cứu người trong khu vực sự cố diễn ra an toàn và hiệu quả hơn.

Dây Đai Thoát Hiểm

Dây đai thoát hiểm là một trong những thiết bị cần thiết phải trang bị cho các tòa nhà cao tầng giúp người dân có thể tự cứu mình và những người xung quanh.

Dây đai thoát hiểm có hộp giảm tốc được thiết kế dành riêng cho những người sức khỏe kém như trẻ em, người cao tuổi. Cách sử dụng loại thang này khá đơn giản, người dùng chỉ cần thắt đai bảo vệ và sử dụng hộp điều tốc để thả người xuống dưới.

Thang Dây Thoát Hiểm

Thang dây thoát hiểm thông thường là loại không có hộp giảm tốc và đai bảo vệ, loại thang này bền chắc nhưng có cấu trúc giống như thang leo có bậc thang thông thường nên đòi hỏi người sử dụng phải có sức khỏe và kỹ năng để trèo xuống.

Búa Thoát Hiểm

Búa thoát hiểm là loại dụng cụ gọn, nhẹ dễ dàng sử dụng trong các trường hợp khẩn cấp như cháy, chìm giúp người dùng đập vỡ cửa kính một cách nhanh chóng để thoát ra ngoài.

Cầu Thang Bộ Và Buồng Thang Bộ

Theo quy định tại mục 3.4.1 & 3.4.2. QCVN 06:2010/BXD, chiều rộng của bản thang bộ dùng để thoát người, trong đó kể cả bản thang đặt trong buồng thang bộ, không được nhỏ hơn chiều rộng tính toán hoặc chiều rộng của bất kỳ lối ra thoát nạn (cửa đi) nào trên nó, đồng thời không được nhỏ hơn:

1,35 m – đối với nhà nhóm F 1.1;

1,2 m – đối với nhà có số người trên tầng bất kỳ, trừ tầng một, lớn hơn 200 người;

0,7 m – đối với cầu thang bộ dẫn đến các chỗ làm việc đơn lẻ;

0,9 m – đối với tất cả các trường hợp còn lại.

Độ dốc (góc nghiêng) của các thang bộ trên các đường thoát nạn không được lớn hơn 1:1 (45°); bề rộng mặt bậc không được nhỏ hơn 25cm, còn chiều cao bậc không được lớn hơn 22 cm.

Điều 3.2.11, QCVN 06:2010/BXD quy định:

Các cửa của lối ra thoát nạn từ các hành lang tầng, không gian chung, phòng chờ, sảnh và buồng thang bộ phải không có chốt khóa để có thể mở được cửa tự do từ bên trong mà không cần chìa khóa. Trong các nhà chiều cao lớn hơn 15 mét, các cánh cửa nói trên, ngoại trừ các cửa của căn hộ, phải là cửa đặc hoặc với kính cường lực.

Đối với các buồng thang bộ, các cửa ra vào phải có cơ cấu tự đóng và khe cửa phải được chèn kín. Các cửa trong buồng thang bộ mở trực tiếp ra ngoài cho phép không có cơ cấu tự đóng và không cần chèn kín khe cửa.

Các cửa của lối ra thoát nạn từ các gian phòng hay các hành lang được bảo vệ chống khói cưỡng bức, phải là cửa đặc được trang bị cơ cấu tự đóng và khe cửa phải được chèn kín. Các cửa này nếu cần để mở khi sử dụng, thì phải được trang bị cơ cấu tự động đóng khi có cháy.

Trên đây là một vài vấn đề cơ bản về hệ thống thoát hiểm trong các công trình xây dựng. Hi vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp trong bài viết này sẽ hữu ích với bạn.